Ben ik emotioneel afhankelijk?
Anderen laten weten wat je leest?
Heb jij vaak bevestiging of goedkeuring nodig van je partner?
Vind je het moeilijk om zelfstandig beslissingen te nemen?
Vraag je je vaak af of je wel goed genoeg bent?
En voel je je alleen maar goed als je door anderen gezien, geaccepteerd en gewaardeerd wordt? Slaat de zelftwijfel toe wanneer dit er niet is?
En schaam je je om hier met anderen over te praten? Dan kan het zijn dat je emotioneel afhankelijk bent van belangrijke anderen in je leven.
In deze blog lees je wat emotionele afhankelijkheid is en hoe je het herkent, hoe het ontstaat en wat er nodig is om emotioneel onafhankelijker te worden. Wanneer ik het heb over emotioneel afhankelijk van iemand zijn, dan gaat het over de ongezonde vorm van afhankelijkheid. Hoewel het niet makkelijk is, is het heel duidelijk welke weg je te gaan hebt naar emotionele onafhankelijkheid. Een weg die ook voor jou zeer de moeite waard is.
Wat is emotionele afhankelijkheid?
Bij emotionele afhankelijkheid laat je je geluk afhangen van belangrijke mensen om je heen. Je voelt je alleen maar goed als je gewaardeerd, geliefd en gezien wordt door je partner, vrienden, door je ouders, op het werk, etc. Wanneer de mensen om je heen dit niet regelmatig zeggen of laten merken, voel jij je onzeker. Je twijfelt vaak aan jezelf en komt steeds verder af te staan van je gevoel. Je hebt anderen nodig om te vertellen wat goed voor je is. De basisgedachte is: ik ben pas oké als anderen mij oké vinden. Als je emotioneel afhankelijk bent, ben je dus meer extern gericht dan gericht op jezelf.
Angst voor afwijzing ligt ten grondslag aan emotionele afhankelijkheid. Als kind heb je verschillende overlevingsmechanismen ontwikkeld om niet afgewezen te worden. Dit hoort bij de normale ontwikkeling. Zo heb je misschien geleerd om het anderen naar de zin te maken, alles perfect te doen en de mening van de ander belangrijker te maken dan je eigen mening. Ook speelt vaak dat het moeilijk is om voor jezelf op te komen. De ene persoon kan bij het ouder worden, de overlevingsmechanismen loslaten of er goed mee omgaan, terwijl de ander er in vast loopt.
Hoe herken je emotionele afhankelijkheid?
Ik kan me voorstellen dat je graag wilt weten of je emotioneel afhankelijk bent. Hieronder som ik een aantal kenmerken op van emotionele afhankelijkheid. Deze lijst is uiteraard niet volledig.
- Je maakt jezelf kleiner of ondergeschikt aan anderen (partner, familie, vrienden, collega’s). Je voelt je hulpeloos en slachtoffer.
- Jij vindt dat jouw behoeften en verlangens er niet toe doen, net als jouw mening. Vaak weet je niet waar je behoeften en verlangens liggen en zeg je dat je geen mening hebt.
- De behoeften van anderen zijn belangrijker en bent geneigd tot please gedrag.
- Je denkt dat anderen het altijd beter weten. Dit geldt ook voor wat goed is voor jou.
- Je vindt het belangrijk wat anderen van je vinden (ook onbekenden)
- Je hebt vaak aandacht, waardering, liefde van anderen nodig en wilt graag gezien worden. Na een tijdje blijkt dat wat je van anderen krijgt, nooit genoeg is. Het kan de leegte niet opvullen. En we voelen ons nooit beter over onszelf.
- Je vraagt je vaak af of je wel goed genoeg bent voor de ander.
- Je leven draait (grotendeels) om de ander. Je wilt het liefst alles samen doen en bent snel van slag als je partner graag iets alleen of met anderen wil doen.
- Je vraagt vaak om bevestiging (bv doe ik het wel goed? Hou je nog wel van mij?). Wanneer je dit krijgt, voel je je een tijdje goed en wanneer je dit niet krijgt voel je je slecht over jezelf.
- In combinatie met bovenstaande punten heb je een gebrek aan zelfvertrouwen en lijd je aan voortdurende zelftwijfel.
- Je vindt dat anderen verantwoordelijk zijn voor het invullen van je (emotionele) behoeften en voor jouw geluk. En hoe meer je dat doet, hoe groter de behoefte wordt om dit van anderen te krijgen. Vaak is dit een onbewust proces.
- Je vat kritiek persoonlijk op en voelt je snel aangevallen.
- Je voelt je snel afgewezen en bent daar ook bang voor.
- In sommige opzichten en in sommige situaties voel je je nog kind.
- Emotionele afhankelijkheid kan angstgevoelens en somberheid oproepen.
Wanneer naast bovengenoemde punten sprake is van (volledige) vervloeiing met je partner (daarvan is sprake wanneer je geen eigen identiteit meer hebt), en dat je het nodig hebt om nodig te zijn, waarbij je je partner afhankelijk van jou maakt en jij afhankelijk bent van die afhankelijkheid, dan kan sprake zijn van codependentie.
Codependent gedrag ontstaat vaak in reactie op een hechtingstrauma, wanneer sprake is van emotionele verwaarlozing en/of wanneer sprake was van verslaving in je gezin van herkomst. Ook bij misbruik, mishandeling, en onvoorspelbaar gedrag kan codependentie ontstaan. Een kenmerk van codependentie in een relatie is bijvoorbeeld dat je niet in staat bent om een relatie te beëindigen ondanks dat je weet dat de relatie ongezond voor je is. Heb je het idee dat bij jou codependentie speelt? Maak dan een afspraak met een therapeut die gespecialiseerd is in codependentie en relatieverslaving. Kijk eens op www.relatieverslaving.com of Instituut voor Codepententie voor meer informatie.
Gezonde emotionele afhankelijkheid
Ik kan me voorstellen dat je door de lijst scrolt en denkt: ja dit doe ik ook wel eens. Ben ik dan emotioneel afhankelijk? In elke relatie, of het nu een liefdesrelatie is of een werkrelatie, is er altijd een bepaalde mate van wederzijdse afhankelijkheid. Het is natuurlijk heel fijn om van je partner te horen dat hij van je houdt, of een mooi compliment te ontvangen van je leidinggevende. Het verschil tussen gezonde en ongezonde afhankelijkheid is dat bij gezonde afhankelijkheid sprake is van nodig hebben maar wel zonder kunnen. Bij ongezonde afhankelijkheid kunnen we vaak niet buiten de liefde, waardering, complimenten en bevestiging van anderen en voelen we ons ellendig als we dat niet krijgen.
Hoe ontstaat emotionele afhankelijkheid?
De mate waarin je nu emotionele afhankelijkheid ervaart, wordt veroorzaakt door de dynamiek in je relatie(s). Stel, je hebt een partner die in zijn of haar doen en laten op een van je ouders lijkt. En van deze ouder kreeg je weinig complimenten of bevestiging. Dan is de kans groot dat je in je relatie het patroon herhaalt dat je ontwikkelde in je jeugd om wél de bevestiging te krijgen die je toen nodig had. Dit is de reden waarom je je in de ene relatie, vriendschap of werkomgeving afhankelijker voelt dan in de andere.
Emotionele afhankelijkheid is een plaatsvervangende behoefte
Zoals je gezien hebt, maak je bij emotionele afhankelijkheid de ander verantwoordelijk voor het invullen van jouw (emotionele) behoeften. Het kan goed zijn dat je je hier tot voor kort niet bewust van was. De emotionele behoeften die we proberen in te vullen zijn plaatsvervangende behoeften. Daarmee proberen we alsnog de behoeften te vervullen die wij in onze kindertijd gemist hebben maar wel nodig hadden. Denk hierbij aan belangrijke basisbehoeften als veilig zijn, gewenst, gehoord, gezien, geaccepteerd, geliefd en gewaardeerd worden.
Onze ouders hebben dit ons niet bewust ontzegd. Zij hebben je opgevoed met de wijsheid die zij toen hadden. Net als dat je als kind er alles aan doet om veilig en niet afgewezen te worden, wil het overgrote deel van de ouders ook dat hun kind veilig is en niet wordt afgewezen door de buitenwereld. En dit vraagt om aanpassing aan geldende normen (zowel thuis als in de maatschappij). Dit gaat nu eenmaal gepaard met kleine krasjes op je ziel en het ontstaan van overlevingsmechanismen. Dit hoort bij het ontwikkelproces van kind tot volwassene.
We kunnen niet meer krijgen wat we nooit gekregen hebben
Het is voor sommige mensen moeilijk te accepteren dat we niet meer kunnen krijgen wat we als kind niet gekregen hebben, en dan bedoel ik in emotioneel opzicht. Dit heeft zich nu eenmaal in het verleden afgespeeld en dat kan niet teruggedraaid worden. Ook is het zo dat anderen niet kunnen voorzien in onze emotionele behoeften. Dit kunnen wij alleen maar zelf doen. En dan gaat het om de behoeften die wij nu hebben en niet om de behoeften die we als kind gemist hebben.
Waarom is het belangrijk om te werken aan je emotionele onafhankelijkheid?
Wanneer je minder afhankelijk bent van de ander voor bevestiging en waardering, ben je ook minder gevoelig voor wat anderen, dus ook vreemden, van je vinden. Je staat steviger in je schoenen en bent niet bang om afgewezen te worden of de ander te verliezen. Je voelt je vrijer en onafhankelijker. En je hebt dan meer zelfvertrouwen; je vertrouwt op jezelf. En misschien wel het allerbelangrijkste: je kunt eindelijk jezelf zijn.
Emotionele onafhankelijkheid do’s
Om emotioneel onafhankelijker te worden is het nodig om zelfliefde te ontwikkelen. En een gezonde balans te vinden tussen geven en nemen in een relatie. Dat je dus leert om jezelf ook op 1 te zetten.
Hier volgt een lijstje met dingen die je kunt doen om emotioneel onafhankelijker te worden.
- Werk aan een beter gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen én leer omgaan met onzekerheid.
- Leer je behoeften en verlangens onderzoeken en uitspreken.
- Neem verantwoordelijkheid voor wat je nodig hebt (Volwassenheid ontwikkelen).
- Oefen met je mening geven.
- Oefen met geen bevestiging vragen. Leer jezelf aan je af te vragen wat je zelf ergens van vindt.
- Creëer iets voor jezelf; ga bijvoorbeeld een cursus volgen, begin met mediteren of yoga, start met wandelen (eerst kort en steeds wat langer).
- Balans vinden tussen zelfliefde en liefde die je van de ander krijgt.
- Vertel je partner of andere belangrijke mensen dat je werkt aan je emotionele onafhankelijkheid en vraag hen om jou daarin te steunen. Relaties veranderen (meestal ten goede) wanneer je werkt aan je emotionele onafhankelijkheid; ook daarom is het belangrijk om dit te delen.
- Word je dagelijks bewust van momenten waarop je geneigd bent om anderen verantwoordelijk te maken voor jouw behoeften (door bijvoorbeeld bevestiging te vragen). Hou hiervoor een dagboek bij.
- Bevestig jezelf met affirmaties. Hang bijvoorbeeld een kaartje met een persoonlijke affirmatie op je spiegel, zodat je dit elke ochtend hardop tegen jezelf kan zeggen. Voorbeelden van affirmaties zijn: ‘ik ben goed zoals ik ben’, ‘ik accepteer mezelf zoals ik ben’ en ‘ik hou van mezelf’.
- Plan tijd voor jezelf in om te werken aan je emotionele onafhankelijkheid.
- Start met zelfcompassie (behandel jezelf zoals je een goede vriend zou behandelen) en zelfzorg (zorg als een goede ouder voor jezelf, geef jezelf wat je nodig hebt).
- Accepteren dat mindere perioden bij het leven horen.
- Zoek begeleiding van een therapeut of coach om je te ondersteunen in je proces naar emotionele onafhankelijkheid.
Als je al langere tijd emotioneel afhankelijk bent van anderen, is het niet makkelijk om van de ene op de andere dag minder afhankelijk te zijn. Kies een punt uit de lijst hierboven en ga ermee aan de slag, in kleine stapjes.
Emotionele onafhankelijkheid dont’s
Hieronder volgt ook een lijstjes van dingen die je zeker niet moet doen als je wil werken aan je emotionele onafhankelijkheid.
- In het geheim werken aan je emotionele onafhankelijkheid. Als je er niemand over vertelt, is het niet makkelijk om je patronen te doorbreken.
- Kritisch of boos worden op jezelf als het niet lukt om je patronen te doorbreken.
- Alles zelf doen.
- Bevestiging of goedkeuring vragen voor het feit dat je werkt aan je emotionele onafhankelijkheid.
- Alles samen met je partner willen doen, dus alleen een gezamenlijk leven hebben.
- Werken aan je emotionele onafhankelijkheid zien als een tijdelijk projectje.
- Geloven dat je het niet waard bent om emotioneel onafhankelijk te zijn.
- De ander nog steeds verantwoordelijk houden voor jouw behoeften en daarin verwijten maken als je niet krijgt wat je nodig hebt.
- In je comfortzone blijven, verwachten dat het makkelijk zal zijn.
- Geloven dat je altijd gelukkig bent als je emotioneel niet meer afhankelijk bent.
In het kort
Om emotioneel onafhankelijker te worden is het dus nodig om te leren dat je jezelf gaat voorzien in je eigen emotionele behoeften. Dit betekent dat je niet meer de energie steekt om dit te krijgen van anderen, maar dat je dit jezelf gaat geven. Dus jezelf gaat zien, leren waarderen, accepteren, voor jezelf gaat zorgen en van jezelf gaat houden.
Nooit meer bang voor wat anderen van je vinden
Dit artikel is terug te vinden in het boek Nooit meer bang voor wat anderen van je vinden. Een hoopgevende kijk op een veelvoorkomende angst. Je vindt hem vanaf nu in de webshop.
Verder lezen?
Wil je graag verder lezen over zelfvertrouwen onderwerpen? Lees dan ook:
Wat ik je bied
Ben je er klaar voor om je emotionele onafhankelijkheid te doorbreken en meer innerlijke vrijheid te ervaren? Wil je steviger in je schoenen staan en ontdekken wat jouw eigen behoeften zijn en hoe je jezelf hierin kunt voorzien?
Plan hieronder een gratis kennismakingsgesprek in en ontdek hoe coaching kan helpen jouw doelen te bereiken.
Foto’s: Joanna Nix-Walkup on Unsplash
