Je zichtbare emotie is vaak niet waar het om draait

‘Hoezo niet? Als ik boos ben, ben ik toch gewoon boos?’, vraag je je nu misschien af. Soms is dat inderdaad zo. Maar vaak ook niet. Vooral niet als je langer boos blijft dan, gezien de situatie, logisch is.

‘Zo moeilijk is dat toch niet?’

Een tijdje geleden begeleidde ik een leidinggevende in een productiebedrijf. Ze kon er maar niet over uit dat haar medewerkers niet gewoon deden wat zij van hen vroeg. ‘Zo moeilijk is het toch niet’, verzucht Michaëla. ‘Ze blijven maar fouten maken, heel vervelend allemaal. Ik kan dan niet gewoon rustig blijven. Ik raak gefrustreerd en ben de laatste tijd al meerdere keren tegen ze uitgevallen, zo boos ben ik dan’. Ik kan de boosheid nu ook van haar gezicht aflezen. ‘Laatst kon ik een halve dag werk zo in de prullenbak gooien’. En ík mag dat weer gaan uitleggen bij Peter’. ‘Ik wil gewoon niet meer boos zijn’, vervolgt ze. ‘Het kost zoveel energie. En mensen werken niet graag meer met mij samen, hoor ik. Als ze maar fouten blijven maken, weet ik alleen niet hoe het verder moet’.

Bang voor zijn reactie

‘Hoe is dat voor je, om verantwoording af te leggen aan je leidinggevende hierover?’ vraag ik haar. Ik zie dat Michaëla even na moet denken over mijn vraag. ‘Ja, lastig’, zegt ze tenslotte. ‘Ik vind het altijd spannend hoe hij reageert. Ik ben bang dat Peter me niet geschikt vindt als leidinggevende omdat ik niet kan voorkomen dat mijn medewerkers die fouten maken’. Ik kan me voorstellen dat zij enorm gespannen is voor een gesprek met haar leidinggevende als dit soort gedachten haar parten spelen. Ik vraag hoe zij hier tegenaan kijkt. ‘Ik zie altijd enorm tegen deze gesprekken op. Ik voel me gespannen en angstig’, zegt Michaëla.

Gebeurtenissen van vroeger hebben vaak nog steeds effect

Op de vraag hoe zij dit herkent van andere momenten, vertelt hoe ze in haar jeugd vaak onterecht op haar kop kreeg van haar ouders. Haar broertje haalde streken uit waarvan zij de schuld kreeg. Ze werd dan door haar ouders ter verantwoording geroepen. Er was veel boosheid. Wat ze ook probeerde, haar ouders geloofden haar nooit. Daarop volgde dan een straf, variërend van huisarrest tot een week lang alleen de afwas doen. Het zorgde ervoor dat ze vaak boos was op haar broertje. Hierdoor hoefde ze niet de angst voor de afwijzing door haar ouders te voelen. Hoewel Michaëla dit al lang achter zich gelaten heeft, hebben de gebeurtenissen wel degelijk nog effect in haar dagelijks leven.

Boosheid als rookgordijn

Het wordt haar nu duidelijk dat haar zichtbare emoties van frustratie en boosheid een soort rookgordijn zijn geworden voor de angst die ze voelt. De zichtbare emoties steken de kop op in soortgelijke stressvolle situaties en zorgen er niet voor dat ze haar doel bereikt. Sterker nog; de afstand tussen Michaëla en haar medewerkers wordt alleen maar groter en de kwaliteit van het werk blijft nog steeds achter. Ze zal dus aan de slag moeten met haar primaire en pijnlijke emoties om te zorgen dat haar zichtbare, secundaire emotie niet meer zo vaak de kop op steekt. We bespreken samen de oefeningen die haar hierbij kunnen helpen.

‘Ik heb het idee dat we het nu samen doen’

Na 3 maanden spreek ik Michaëla weer. Wat een verandering heeft ze ondergaan! Ze straalt trots uit. ‘Onze gesprekken hebben me enorm geholpen’, zegt ze. ‘Ik sta vaker stil bij wat ik voel als dit soort situaties zich voordoen. Daardoor heb ik veel meer geduld en ik kan nu ook luisteren naar de ideeën van mijn medewerkers. En daar zitten hele goede tussen. Ik heb het idee dat we het nu samen doen. Er gaat soms nog iets verkeerd en dan lossen we het met elkaar op’. Zichtbare emoties zorgen zelden voor een oplossing In dit voorbeeld is boosheid de zichtbare emotie en angst de onzichtbare. Voor iedereen werkt dit anders. Onder zichtbare emoties als opgeklopte blijheid, teleurstelling, boosheid, slachtoffergedrag, de ander de schuld geven, etc., kunnen verschillende primaire emoties zitten als verdriet, angst, boosheid etc. Merk je bij jezelf dat je lang in emoties blijft ‘hangen’ die niet passend zijn bij de gebeurtenis dan is het goed om eens te onderzoeken wat jouw onderliggende emotie is. Want je zichtbare emoties zorgen zelden voor een oplossing van het probleem.