Nee zeggen: 6 redenen waarom het zo moeilijk is
Anderen laten weten wat je leest?
Het zijn maar drie letters. Maar toch. Het voelt voor veel mensen als een enorme last om uit te spreken: “nee”. We hebben allemaal wel eens ervaren dat we ja zeiden tegen iets waar we eigenlijk geen zin in hadden. Of waar we niet achter stonden. Alleen om te voorkomen dat we iemand teleurstelden of omdat we het conflict wilden vermijden. Maar waarom is “nee” zeggen zo moeilijk voor ons? In deze blog ga ik dieper in op de psychologische en sociale redenen achter onze neiging om ja te zeggen, zelfs als we dat eigenlijk niet willen. En ik leg uit waarom ‘nee’ zeggen zo belangrijk is voor een gezonde balans in je leven.
Waarom kan ik geen nee zeggen?
Er zijn verschillende redenen waarom het voor ons niet makkelijk is om nee te zeggen. Ik neem ze met je door waarbij ik de belangrijkste voor het laatst bewaar.
- Je hebt niet geleerd om af te wijken (door een laag differentiatieniveau)
Als je uit een gezin komt met een laag differentiatieniveau dan voelde je je vaak verantwoordelijk voor andermans geluk en welzijn. En andere gezinsleven voor dat van jou. Als een van de leden een slechte dag had, had iedereen een slechte dag in het gezin, en de sfeer in huis kon snel omslaan. Er heerste een sterke drang naar harmonie en er was de een neiging om conflicten te vermijden. Daardoor bleven problemen vaak onuitgesproken en onder het tapijt. Er werd niet open gecommuniceerd over gedachten en gevoelens.
Een laag differentiatieniveau betekent dus dat er nauwelijks verschillen tussen de gezinsleden zijn in wat zij zeggen, denken, doen en voelen. Maar ook wat zij leuk vinden om te doen, waar ze van houden en waar ze niet van houden. Dit maakt het lastig om bijvoorbeeld ‘nee’ te zeggen tegen iets wat je niet wil, als het gezinssysteem ‘ja’ zegt tegen alles en iedereen. Met andere woorden je hebt niet geleerd om af te wijken. En om te zeggen dat je het ergens niet mee eens bent. Afwijken van de geldende norm of regels bezorgt je nu spanningen.
In een gezin met een laag differentiatieniveau is er weinig ruimte voor individuele autonomie of onafhankelijkheid. Dus ook niet voor een eigen mening. Gezinsleden hebben moeite met het hanteren van verschillen of afwijkingen van normen en (onuitgesproken) regels. Er is ook sprake van een sterke familie-identiteit, bijvoorbeeld ‘Wij Jansens werken met onze handen’. Een kind in dit gezin werd door deze identiteit gedwongen een ambacht te kiezen, terwijl het misschien veel liever accountant of muzikant zou worden. Afwijkingen van de norm, leidt tot veel spanningen in het gezin. Een laag differentiatieniveau in een gezin was de manier om stress en spanningen te hanteren. Dit betekent dat je geleerd hebt om je te conformeren of wel aan te passen.
Met dit lage differentiatieniveau ontstaan ook allerlei niet-helpende overtuigingen over nee zeggen, niet voor jezelf mogen opkomen en je eigen mening mogen hebben.
Een laag differentiatieniveau leidt onder andere tot:
- Anderen pleasen
- Vermijden van conflicten
- Geen grenzen stellen
Hieronder ga ik verder op deze punten in. Het is overigens niet zo dat er altijd sprake is van een laag differentiatieniveau als je bijvoorbeeld anderen pleaset, conflicten vermijdt of geen grenzen stelt.
- 2. Je hebt de neiging anderen te pleasen
Sta jij bekend als een Pleaser? Hiermee bedoel ik dat je bezig bent om anderen gelukkig te maken en te voldoen aan de verwachtingen. Als Pleaser heb je vaak moeite met het stellen van grenzen en het zeggen van “nee”, omdat je bang bent om anderen teleur te stellen of af te wijzen. Pleasen geeft je vaak een goed gevoel over jezelf. Mensen vinden je aardig en waarderen je. Onbewust ben je er van overtuigd dat ‘nee’ zeggen jou niet hetzelfde goede gevoel geeft. Pleasegedrag ontstaat vaak al vroeg in iemand leven als reactie op de omgeving of bijvoorbeeld omdat er in je gezin veel Pleasers waren en je leerde dat dit is hoe het hoort.
Meer weten over pleasegedrag? Lees dan ook:
- 3. Je vermijdt conflicten
Door altijd maar ja te zeggen, vermijden we iets. Namelijk het mogelijke conflict. Het conflict tussen jou en de ander. En ook het conflict in jezelf: het ongemak tussen voor de ander en voor jezelf kiezen. We geloven dus dat als we grenzen stellen en nee zeggen, dat anderen dit niet zullen accepteren waardoor er een conflict ontstaat. Vaak kies je dus voor de weg van de minste weerstand, ten koste van jezelf.
Ook hiervoor geldt dat het vermijden van conflicten al in je jeugd is ontstaan. Dit kan zijn omdat thuis de onuitgesproken regel bestond ‘we houden het wel gezellig’, terwijl er ondertussen wel allerlei onderhuidse spanningen waren. Mogelijk groeide je op in een ruzieachtige sfeer waardoor je gedrag aanleerde om veilig te zijn (waaronder bijvoorbeeld pleasen en je mond houden).
- 4. Je stelt geen grenzen
Nee zeggen is een gezonde vorm van grenzen stellen voor jezelf. Grenzen stellen hebben we als kind vaak niet geleerd. Vooral meisjes leerden om geen grenzen te stellen waardoor het op latere leeftijd moeilijk kan zijn om te weten waar je grenzen liggen en die uit te spreken. We stellen vaak geen grenzen uit angst om anderen teleur te stellen. En omdat we denken dat we daarmee niet meer voldoen aan de verwachtingen die anderen van ons hebben. Doordat we geen grenzen stellen, doen we veel meer voor anderen dan we eigenlijk zouden moeten doen. En we doen veel te weinig voor onszelf. Als je dit al jaren doet, weerhoudt het je er nu van om opeens wel grenzen te stellen. Je denkt waarschijnlijk: ‘wat zullen ze denken als ik nu opeens nee zeg?’
- 5. Je wilt je niet schuldig voelen
Een schuldgevoel is voor veel mensen een vervelend gevoel. Logisch dat we dat proberen te vermijden. Dus door altijd maar ja te zeggen, hoef je je niet schuldig te voelen. Zeker als je altijd gewend bent geweest om ja te zeggen kan je het gevoel hebben anderen iets verschuldigd te zijn. ‘Ik kan het niet maken om de ander te laten zitten’, denk je dan. Als je iemand wel zou laten zitten, zou je je misschien zelfs wel schamen. Nog zo’n vervelend gevoel wat we actief vermijden.
- 6. Je wil niet afgewezen worden
Zoals ik al schreef heb ik de belangrijkste reden voor het laatst bewaard. Door altijd ja te zeggen, heb je ondertussen veel waardering, goedkeuring, liefde en erkenning ontvangen. Mensen vinden je aardig. Je hebt geleerd om te voldoen aan de verwachtingen die anderen (mogelijk) van je hebben. En dit alles omdat je ervan overtuigd bent dat als je ‘nee’ zegt, dat anderen je zullen afwijzen. Dat ze je links laten liggen, je niet meer aardig vinden, je niet meer waarderen. Je denkt dus dat jouw ‘nee’ de relatie schade toebrengt. En dat je uiteindelijk alleen komt te staan. Je hoeft je niet altijd bewust te zijn van deze angst voor afwijzing. Het kan zijn dat het nu pas tot je doordringt dat jouw onvermogen om ‘nee’ te zeggen, dieper gaat dan overtuigingen als ‘ik heb het nooit geleerd’. Je zou kunnen zetten dat onder alle eerdergenoemde redenen, de angst voor afwijzing ligt.
Nu weet je dus waarom het zo moeilijk voor jou is om nee te zeggen. Herinner je je nog de laatste keer dat je nee zei? Tegen een redelijk verzoek? Kan je nog het ongemak of schuldgevoel voelen? Denk eens terug aan de situatie en reflecteer op bovengenoemde 6 redenen. Welke herken jij bij jezelf?
Nee leren zeggen: waarom het zo belangrijk is
Er zijn ook verschillende redenen waarom het belangrijk is om te leren nee zeggen. Als je in staat bent om (vaker) nee te zeggen dan zorgt dit voor meer balans in je leven. En tot een beter gevoel over jezelf. En uiteindelijk tot meer tevredenheid over je leven. Ik deel 5 redenen met je waarom het belangrijk is om nee te leren zeggen.
- Je krijgt gezondere relaties
Heb je wel eens gemerkt dat er weinig balans is in je relaties met anderen? Dat jij veel meer voor anderen doet, dan anderen voor jou? Of dat je partner en je vrienden je eigenlijk niet kennen?
Zeker als je geneigd bent om te pleasen of conflicten te vermijden dan doe je vaak dingen die je eigenlijk niet wilt. Maar dit zeg je niet, dus anderen weten dit ook niet. Je cijfert je weg om te voldoen aan de verwachtingen die anderen hebben. Of om goedkeuring te krijgen. Hierdoor draag je een masker en leert je omgeving je niet echt kennen. Ze weten dus niet wat je leuk vindt en niet leuk vindt. Dat jouw ‘ja’ soms eigenlijk ‘nee’ is. Je vriendschappen zijn helaas dus soms gebaseerd op een vals zelf van jouw kant.
Als je vaker ‘nee’ zegt, dan weten je partner en vrienden wat ze aan je hebben. Er ontstaat dan meer respect (voor jouw grenzen) en meer balans. Ze weten dan ook dat als je ‘ja’ zegt, dat dat een authentieke, volmondige ja is. Omdat je het zelf wilt, en niet omdat je automatische patronen je daartoe dwingen. Vaker ‘nee’ zeggen zorgt dus voor gezondere, verbindende relaties.
- 2. Je krijgt een gezondere relatie met jezelf
Als je vaker ‘nee’ zegt tegen dingen die je niet wilt en dus vaker je grenzen aangeeft, dan krijg je daar veel voor terug. Namelijk een gezondere relatie met jezelf. Kun je je voorstellen dat iedere keer dat je ‘ja’ zegt tegen de ander, dat je daarmee ‘nee’ zegt tegen jezelf? Dit werkt een ongezonde eigenwaarde in de hand. Het is misschien pijnlijk om te beseffen dat je dus steeds weer jezelf afwijst. Het is een bekend fenomeen dat we liever onszelf afwijzen dan dat anderen dat doen.
Gezonde grenzen hebben, zorgt voor meer balans en een beter gevoel over jezelf. Het gevoel dat je goed genoeg bent, voor jezelf.
Het is overigens niet zo dat je vanaf nu altijd ‘nee’ moet zeggen. Het gaat erom dat je bewuste keuzes maakt tussen wanneer je ‘ja’ of ‘nee’ wilt zeggen.
- 3. Je kunt authentieker leven
Wanneer je leert om je grenzen aan te geven en vaker nee zegt, dan kom je steeds dichter bij jezelf. Je bent dan ook in staat om authentieker te leven. Je wordt trouwer aan jezelf. Doordat je minder dingen doet die je niet wilt, zullen er ook minder innerlijke conflicten zijn. Je weet wel, de conflicten in jezelf die gaan over wat de ander wil versus wat je zelf wilt. Dit geeft meer rust en ontspanning. En je hoeft niet meer zo hard te werken om te zijn wie de ander wil dat je bent, je bent jezelf. En dat kost veel minder moeite.
Meer lezen over jezelf zijn? Lees hier verder:
- 4. Minder kans op een burn-out
Als je altijd maar over je grenzen gaat en ‘ja’ blijft zeggen terwijl het ‘nee’ moet zijn, dan kost dat veel energie. Je bent hard aan het werk om anderen te pleasen en de goedkeuring van anderen te krijgen. Als je dit in je privéleven doet, dan doe je dit zeer waarschijnlijk ook op je werk. Dit kan een jarenlang patroon zijn dat uit kan monden in burn-out als je er niets aan doet.
- 5. Je leert op een gezonde manier omgaan met boosheid
Boosheid kan ontstaan als je langdurig geen grenzen aangeeft. Die boosheid kan je jarenlang opkroppen, als zegels in een zegelboekje. Totdat je een grens bereikt hebt en je je gram gaat halen. En waarschijnlijk bij iemand die dit niet verdiend heeft.
Die boosheid ontstaat omdat je jarenlang doet wat je niet wilt. Of omdat je anderen van je hebt laten profiteren. En omdat anderen onredelijke eisen aan jou zijn gaan stellen. Je wordt kwaad omdat je vindt dat jou onrecht wordt aangedaan.
Boosheid als gevolg van het niet stellen van grenzen kan een teken zijn dat het tijd is om actie te ondernemen en te leren om assertiever te zijn en beter voor jezelf te zorgen. Het is belangrijk om te luisteren naar je eigen gevoelens en behoeften en om te leren hoe je “nee” kunt zeggen wanneer dat nodig is.
Mijn moeder is een mooi voorbeeld van hoe boosheid ontstaat als je geen grenzen stelt. Mijn moeder stond altijd voor anderen klaar. Je kon haar dag en nacht bellen en dan deed ze wat je vroeg. Tot ze steeds gekkere verzoeken kreeg, van familie en vrienden maar ook van kennissen. Bij iedere vraag werd ze bozer en bozer. Ze vond de mensen in haar omgeving maar onredelijk. ‘Begrijp jij nou dat ze dat vragen?’, vroeg ze wel eens. De verontwaardiging spatte ervan af. En dan reageerde ik met: ‘Ja, mam ik begrijp het wel. Je hebt tenslotte altijd gedaan wat anderen vroegen’.
Leren nee zeggen: bevrijd je van de angst voor wat anderen van je denken
Nee leren zeggen is een proces. Dat is er niet van de ene op de andere dag. ‘Nee’ leren zeggen is een vaardigheid. En die is zeker te leren. Als je ook werkt aan het mechanisme dat ten grondslag ligt aan altijd maar ‘ja’ zeggen. Namelijk, de angst voor wat anderen van je vinden als je ‘nee’ zal zeggen. Of de angst voor verlies van goedkeuring of waardering. En uiteindelijk de angst voor afwijzing. Kun je je voorstellen dat je makkelijker ‘nee’ zegt als het je niet uitmaakt wat anderen van je vinden?
Wil jij je bevrijden van deze angst? Bestel dan het e-book Nooit meer bang voor wat anderen van je vinden. Een hoopgevende kijk op een veelvoorkomende angst. Met diepgaande, verrassende inzichten, meer dan 30 opdrachten en met persoonlijke verhalen leer je om los te breken uit de angst.
Wat wil jij lezen in de volgende blog? Laat hieronder je reactie achter.
