Verlatingsangst: oorzaken, gevolgen en aanpak
Anderen laten weten wat je leest?
Ben je bang dat je partner je op elk moment kan verlaten, ofwel in de steek kan laten? Of heb je de irreële angst dat je partner plotseling ernstig ziek wordt of overlijdt? Dan kan het dat je last hebt van verlatingsangst, ook wel separatieangst genoemd. In dit artikel lees je wat verlatingsangst is, hoe het wordt veroorzaakt en welke gevolgen het heeft. Tot slot lees je hoe coaching je kan helpen om stappen te zetten om je situatie aanzienlijk te verbeteren.
Heb ik verlatingsangst?
Verlatingsangst is een verlammende angst om iemand, vaak je partner, te verliezen. Daardoor kan je jaloers of bezitterig worden, de ander claimen of dingen verbieden die je partner wil doen. Je bent vrijwel voortdurend gericht op de ander en alert op signalen dat je partner zal vertrekken. Je gaat niet graag van huis omdat je dan niet weet wat er thuis gebeurt. Je bent eigenlijk continue bezorgd, probeert controle te houden en dat zorgt voor veel stress en gespannenheid.
Wanneer er sprake is van ernstige verlatingsangst dan draait vaak je hele wereld om je partner, wil je alles samendoen en verwacht of eis je van de ander dat hij of zij geen eigen leven heeft. Zelf heb je ook geen eigen leven en bent vaak voor je geluk ontzettend afhankelijk geworden van je partner. Je bent niet graag alleen. Je gelooft dat je niet zonder de ander kan en gaat ver om de relatie te behouden. Je gedrag kan zo verstikkend werken, dat de kans groot is dat je uiteindelijk door je partner verlaten wordt. Hierdoor word je overtuigd in je bevestiging dat je verlaten zal worden en bij de volgende relatie begint het weer van voren af aan.
Bij verlatingsangst is altijd een gebrek aan zelfvertrouwen
Een ander kenmerkend aspect van verlatingsangst is dat je continue bevestiging nodig hebt van de ander. De ander bepaalt als het ware jouw zelfbeeld. Je voelt je snel gekwetst of afgewezen. Een gebrek aan zelfvertrouwen en een negatief zelfbeeld staan centraal in je leven. Vaak komen problemen door verlatingsangst tot uiting in een liefdesrelatie maar ook in vriendschappen en tussen ouders en kinderen komt het voor.
Niet zelden kom je mensen tegen die niet beschikbaar zijn voor een relatie, of die last hebben van bindingsangst. Wellicht herken je in je relatie de dynamiek van aantrekken en afstoten die kenmerkend is voor mensen met verlatingsangst met een partner met bindingsangst.
Verlatingsangst en emotionele afhankelijkheid
Hoewel verlatingsangst en emotionele afhankelijkheid twee verschillende dingen zijn, gebeurt het wel eens dat ze zich tegelijk voordoen. Bij verlatingsangst ben je bang voor de verlies van hechting en verbinding. Bij emotionele afhankelijkheid wat meer algemeen van aard en gaat om een algemene afhankelijkheid voor het invullen van verschillende emotionele behoeften. Als je verlatingsangst hebt, kun je meer vatbaar zijn voor emotionele afhankelijkheid omdat je meer behoefte hebt aan bevestiging en geruststelling door anderen. Lees meer over emotionele afhankelijkheid in de blog: Ben ik emotioneel afhankelijk?
Symptomen van verlatingsangst
Misschien heb je je al herkend in bovenstaande beschrijving. Hieronder volgt een opsomming van de symptomen van verlatingsangst.
- geloven dat je niet zonder de ander kan
- angst om alleen te zijn
- (extreme) jaloezie, neiging hebben je partner te controleren, continue bezorgdheid
- dromen/nachtmerries over verlaten worden
- nergens anders willen slapen, liever bij je partner blijven
- moeite om een eigen leven te hebben naast de relatie
- moeite hebben met het idee dat je partner een eigen leven heeft naast de relatie
- constant bezig zijn met de ander, de ander naar de zin willen maken
- je afgewezen voelen als je geen bevestiging krijgt
- onzeker of je partner je wel de moeite waard vindt
- fysieke klachten zoals buikpijn, hoofdpijn, spanningsklachten mede als gevolg van ruzies die ontstaan, moeite hebben met ontspanning
Hoe ontstaat verlatingsangst?
Vaak blijkt bij verlatingsangst dat er sprake is van een onveilige hechting in de kindertijd. In onze jeugd ontwikkelen we allemaal onze eigen hechtingsstijl. Alvorens ik inga op wat onveilige hechting inhoudt, leg ik eerst uit wanneer sprake is van veilige hechting.
Veilige hechting
Naar schatting is 60 tot 70% van de volwassen in hun jeugd veilig gehecht. Je ouders waren toegankelijk en (emotioneel) beschikbaar. Er was aandacht voor je emoties, behoeftes en verlangens. Als kind ontwikkelde je een basisvertrouwen in jezelf waardoor je zonder angst op onderzoek kon uitgaan en je vertrouwde erop dat je ouders er zouden zijn als je weer toenadering zocht. Het gedrag van je ouders was dus voorspelbaar en veilig. Wanneer je veilig gehecht bent, ervaar je de wereld als een veilige en harmonieuze plek. Veilig gehechte mensen zijn stressbestendiger en gelukkiger zijn, hebben minder psychische en lichamelijke klachten, zijn minder vaak depressief en onderhouden betere relaties en vriendschappen.
Onveilige hechting
Van onveilige hechting is sprake bij ongeveer 30 tot 40% van de volwassenen. Bij een onveilige hechting is het vaak zo dat ouders niet emotioneel beschikbaar waren. Of dat ze niet serieus omging met jouw behoeftes, emoties en verlangens. Hieronder vind je een aantal van oorzaken waardoor een kind niet goed gehecht kan zijn:
- Ouders met psychische of relatieproblemen en daardoor emotioneel niet beschikbaar zijn
- Ouders die zelf kampen met hechtingsproblematiek
- Ouders die kampen met verslavingsproblematiek
- Ouders die niet gevoelig zijn voor de signalen van een kind.
- Verwaarlozing of mishandeling
- Extreme stress binnen het gezin
- Problemen tijdens de bevalling of een vroegtijdige scheiding van de moeder, adoptie
- Ouders die geen ruimte geven om te ontdekken
Kenmerkend voor een onveilige hechting is dat het kind, en later ook de volwassene, vaak een negatief zelfbeeld heeft en kampt met onzekerheid. Je weet simpelweg niet hoe je op jezelf en de ander kan vertrouwen.
Onveilige hechting betekent overigens niet dat je als kind geen liefde hebt gekregen of dat er geen genegenheid was. Alleen de relatie tussen de ouders en het kind werd gekenmerkt door onvoorspelbaarheid en inconsequentie.
Ook ervaringen op latere leeftijd kunnen zorgen voor verlatingsangst
Gebeurtenissen op latere leeftijd kunnen ook zorgen voor verlatingsangst. De angst is meestal latent aanwezig in de jeugd maar komt bijvoorbeeld pas aan de oppervlakte bij een eerste relatie, een overlijden of als je op jezelf gaat wonen.
De gevolgen van verlatingsangst
De impact van verlatingsangst kan groot zijn op iemands leven en dat van de partner. Vaak creëer je grote (emotionele) afhankelijkheid van je partner. Vaak leef je geïsoleerd (zonder vrienden, zonder een eigen leven). Je hebt misschien niemand om je heen met wie je kan praten over je angsten. Het is bekend dat schaamte hierover vaak een rol speelt.
Als de relatie ongezond is, door bijvoorbeeld gaslighting, ben je vaak niet in staat de relatie te beëindigen. Dit kan een groter gevoel van onveiligheid tot gevolg hebben. Zolang verlatingsangst je beheerst, blijft ook de onzekerheid en het negatieve zelfbeeld bestaan. Want hoeveel bevestiging je van buitenaf ook ontvangt, dit vult nooit het gat van het gebrek aan zelfvertrouwen.
Door de continue alertheid vind je het moeilijk om je te ontspannen en sta je voortdurend onder stress. Hierdoor lukt het ook niet om te genieten of gelukkig te zijn. Als het tot een relatiebreuk komt, kan dit leiden tot eenzaamheid omdat je geen ander leven voor jezelf hebt gecreëerd, dan dat met je partner.
Hoe kan ik verlatingsangst loslaten?
Wanneer je dit artikel leest, ben je je er waarschijnlijk al van bewust dat je angst voor verlating hebt.Je beseft dat de angst en paniek die je ervaart niet helemaal passen bij de realiteit. En dat, als er niets verandert, je bezitterige, jaloerse en soms verstikkende gedrag uiteindelijk leidt tot een relatiebreuk. Kortom; je wilt aan de slag met verlatingsangst.
In coaching werken we aan het verbeteren van je situatie en het vergroten van je zelfvertrouwen. We werken aan door jou gekozen doelen, zodat je zelf verantwoordelijkheid neemt voor de verandering. De volgende onderdelen kunnen aan bod komen in een coachingstraject met betrekking tot verlatingsangst:
Focus op jezelf
Mensen die verlatingsangst hebben, denken nog wel eens ten onrechte dat de partner degene is die fout zit en moet veranderen. Dat hij of zij te veel aandacht besteed aan vrienden of een speciale persoon, in plaats van aan jou. Dat het feit dat je partner een eigen leven wil naast jou, eigenlijk niet normaal is. En dat als hij echt van jou zou houden, dat hij dan al zijn tijd wel aan jou zou besteden. De focus ligt dus bij mensen met verlatingsangst voortdurend op de ander.
In coaching besteden we aandacht aan jou en werken we aan het verbeteren van je zelfbeeld en het vergroten van je zelfvertrouwen. Je leert meer op jezelf te vertrouwen en van jezelf uit te gaan. Zelfzorg, zelfcompassie en -acceptatie en jezelf leren geruststellen, zijn daar een onderdeel van.
We onderzoeken wat je kunt en wilt veranderen om autonomer en onafhankelijker in het leven te staan. Hoe kan je een leven voor jezelf creëren, dat kan bestaan naast het leven met je partner?
Onderzoek je triggers en patronen
Bewustwording van je patronen en triggers is een belangrijke stap naar verandering. Mensen met verlatingsangst ervaren vaak triggers naar gebeurtenissen uit het verleden. In de coaching leer je je triggers en gevoelens te onderzoeken en erbij te blijven in plaats van ervan weg te bewegen (naar de ander). Wat in jou wordt getriggerd waardoor je je niet veilig voelt en je de neiging krijgt om je vast te klampen aan de ander. Je leert zien dat de situatie in het heden, losgekoppeld kan worden van het verleden zodat je in het hier-en-nu rustiger en steviger kan blijven staan.
Ook het leren delen van je gedachten, gevoelens en behoeften met je partner kan onderdeel uitmaken van de coaching. Daarmee kan verbinding ontstaan met jezelf en met je partner en kan een start gemaakt worden met een veiligere hechting.
Verder lezen?
Ik schrijf regelmatig blogs die gaan over verschillende zelfvertrouwen-onderwerpen. Ben je geïnspireerd en wil je verder lezen? Bekijk dan ook:
– Ben ik emotioneel afhankelijk?
– Waarom we zo bang zijn voor wat anderen van ons vinden
Of lees het boek dat ik schreef over de angst voor wat anderen van je vinden. De titel is Nooit meer bang voor wat anderen van je vinden, een hoopgevende kijk op een veelvoorkomende angst. Je vindt het als e-book in de webshop.
Gratis kennismakingsgesprek
Wil je aan de slag met je verlatingsangst en lijkt het je fijn om met een onafhankelijk iemand van gedachten te wisselen? Maak dan hier een afspraak voor een gratis kennismakingsgesprek of stuur me een bericht. Ik help je graag op weg.
Photo: NeONBRAND op Unsplash.com
